Bu hastalıkların tanısında sıklıkla genel biyokimyasal testler iltihap göstergelerinden yaralanırız. Bazen özel testlere ihtiyaç duyarız. Tutulan bölgelere yönelik röntgen filmleri, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi ve MR incelemelerine başvururuz. Gerektiğinde biyopsi, anjiyografi gibi yöntemlere de başvurulabiliriz. Sıklıkla başvurduğumuz testler aşağıda özetlenmiştir.
Kan sayımı: anemi, lökopeni, trombositopeni gibi bozuklukların olup olmadığını araştırırız. SLE başta olmak üzere birçok sistemik romatizmal hastalığın seyrinde y ada verilen ilaçların yanetkisi olarak saptanabilirler.
Eritrosit Sedimantasyon Hızı (ESH; Sedimantasyon) : kandaki kırmızı kürelerin (eritrosit) standart bir tüp içinde dik olarak yerçekimine maruz kalma sonucunda bir saatlik süre sonunda çökme hızını gösteriri. Vücutta herhangi bir nedenle ortaya çıkan iltihabi durumu gösterir. Sadece romatizmanın seyrinde değil, hemen tüm inflamasyon durumlarında (zatürree, idrar yolu enfeksiyonu, apse…) sedimantasyon hızı artar.
CRP ( C-Reaktif Protein): Herhangi bir nedenle akut veya müzmin iltihanma olduğunda karaciğerden salgılanan bir proteindir. Bu da ESH ye benzer olarak hemen hertürlü iltihaplanma durumlarında artış gösterir.İltihap düzeyine paralel olarak hızla yükselmesi ve iltihap azaldığında hızla düşmesi nedeni ile tercih edilenbir testtir.
Sıklıkla sadece romatizmada arttığı düşünülür ancak bu doğru değildir. Tek başına hiçbir hastalığın işareti değildir, ancak hastanın klinik ve diğer tetkikleri ile neden yükeldiği anlaşılır.
ASO: Anti-streptolizin-O: A Grubu Beta Hemolitik Streptokoklarla (Beta mikrobu) geçirilen üst solunum yolu enfeksiyonlarının seyrinde serumda düzeyi artan bir antikordur. Tek başına sadece ve sadece Beta Mikrobu ile enfeksiyon geçirmekte olduğunu gösterir. Bu mikropla boğaz enfeksiyonugeçirenlerin %1-3 kadarındaen erken 1; en geç 5 hafta sonra, ortaya çıkan; kalp, eklem, deri, deri-altı, MSS ‘de hastalık oluşmasına neden olabilen post streptokoksik bir reaksiyon olan akut romatizmal ateş (ARA) gelişebilir. ASO yükselmesi tek başına ARA’yı göstermez. Hastalığın diğer klinik ve laboratuar belirtilerinin olması durumunda ASO yükselmesinin ARA tanısı için anlamı olur.
Romatoid Faktör (RF): Başta romatoid artrit olmak üzere birçok iltihaplı romatizmanın seyrinde düzeyi yükselen bir oto antikordur. Ancak sağlıklı insanlarda sigara içenlerde, kronik enfeksiyon tablolarında ve bazen malignansilerin seyrinde de artabilir.
Anti-CCP (Cyclic Citrulinated Polypeptides): Bu da ön planda romatoid artrit seyrinde yükselen bir otoantikordur. Romatoid artrit tanısında RF’den daha değerlidir.
Anti Nükleer Antikor (ANA; FANA): insan hücresinin çekirdeğinde bulunan çeşitli yapılara karşı oluşan otoantikorlardır. Bakıldığı yöntem nedeni ile FANA olarak da adlandırılır. Bu test uygun klinik yakınması olan hastalarda bakıldığında SLE tanısında yararlıdır. SLE dışında Sjögren Sendromu, Romatoid Artrit, Skleroderma gibi sistemik romatizmaların seyrinde pozitif saptanabilir. Birçok ilaç kimyasal maddeler, virus enfeksiyonları geçcic ve klinik anlmaı olmayan poztifliğe yol açabilir. Hiçbir hastalığı olmayan sağlıklı insanlarda da düşük düzeylerde pozitif saptanabilir. Hemen telaşlanmadan hekimize danışın. ANA pozitif saptanan hastalarda ENA profil denen bir başka testin daha yapılması gereklidir. ENA profil testi ile oluşmuş olan bu ANA testinin hangi antijene karşı olduğu araştırılır. Çünkü her antijen ayrı bir hastalığı düşündürür. Örneğin anti DNA: SLE, antiRo: Sjögren Sendromu gibi…
ANCA (Antinötrofil sitoplâzma antikoru): Bu testler özellikle vaskülit denilen damar iltihaplanması ile giden hastalıkların tanı ve takibinde kullanılır. Başlıca C ve P olarak iki türü vardır. c–ANCA öncelikle Wegener Granulomatozusu, p-ANCA ise Churgh-Strauss Sendromu ve Mikroskobik PAN gibi hastalıkların seyrinde pozitif saptanır.
HLA B27: Bir gendir. Sağlıklı insanların %6-8 kadarında pozitif saptanırken ankilozan spondilit ve ilişkili hastalığı olanların %80-90 kadarında pozitif saptanır. Sabahları daha belirgin bel ağrısı olan ve testlerinde sakroiliitis saptanan hastalarda ve nedeni anlaşılamayan üveit ve artrit olgularında HLA B 27 bakılması tanıda yardımcı olabilir.